TUTA ABSOLUTA NË DOMATET E SERËS




Tuta absoluta është sot një nga insektet më dëmtuese të domateve të serës. Ajo ushqehet me bimët e familjes solanaceous si patëllxhani, speci dhe patatja, por domatja është kultura që ajo dëmton më shumë. Gjithashtu bartës të saj janë edhe disa lloje barërash të këqinj.

Për herë të parë ajo është shfaqur në Amerikën e Jugut në vitin 1917. Ndërsa në vitin 2007 ajo është shfaqur në Evropë, konkretisht në Spanjë. Që nga ky vit, Tuta Absoluta është bëre shumë aktive në të gjithë kontinentin Evropian dhe kryesisht në vendet e mesdheut të cilat kanë klimë më të favorshme për zhvillimin e saj.

Karakteristikat dhe cikli i jetës

  • Femra e Tuta Absoluta gjatë jetës së saj lëshon rreth 250 vezë, të cilat janë në ngjyrë krem në të verdhë.
  • Larvat, në momentet e para kanë ngjyrë të bardhë në të verdhë dhe më pas marrin ngjyrë të gjelbërt dhe kanë një shirit të zi në pjesën e pasme të kokës.
  • Në fazën prepupale, karakteristikë është ngjyra rozë në pjesën e kurrizit.
  • Fazat e mësipërme realizohen në brendësi të gjethes së domates.
  • Në fazën pupale, e cila mund të realizohet në tokë, sipërfaqen e gjethes ose tunelet e krijuara, ato marrin ngjyrë të gjelbërt për tu kthyer ngadalë në kafe të errët kur i afrohen fazës mature.
  • Insektet e rritura janë në ngjyrë gri në kafe dhe janë të pajisur me krahë dhe antena. Në këtë fazë ato kanë një madhësi prej 5-7 mm. Insektet e rritura janë aktive gjatë natës dhe ditën rrinë të fshehura ndërmjet gjetheve.
  • Cikli i jetës nga veza në insekt të rritur realizohet ndërmjet 24 deri 38 ditëve me përjashtim të periudhës së dimrit kur nevojiten 60 ditë. Temperatura minimale e nevojshme për këtë cikël është 4 gradë celcius.
  • Tuta Absoluta gjatë një viti mund të prodhohen 10-12 gjenerata.

Dëmet që shkakton Tuta Absoluta:
Tuta absoluta kryesisht vepron në gjethet e domates duke krijuar në të tunele, por ajo gjithashtu gjendet edhe në kërcell në sepalet e frutave dhe në fruta. Ajo i sulmon frutat në fazën e larvës kur ato janë në ngjyrë jeshile. Kur popullata e tuta Absoluta është e lartë ajo mund të cojë në vyshkje të plotë të gjetheve dhe dëmet që shkakton në frut shërbejnë për sëmundje të tjera kërpudhore që të depërtojnë në brendësi të frutit duke çuar në kalbjen e tij para ose pas vjeljes.

Kontrolli i Tuta Absoluta:
Kontrolli i Tuta Absoluta është i vështirë duke patur parasysh një riprodhimtari shumë të lartë dhe cikël shumë të shkurtër të krijimit të një gjenerate nga ana e këtij insekti. Ajo ka aftësinë të krijojë rezistencë ndaj insekticideve që mund të përdoren për ta luftuar atë, sidomos kur përdoret një lloj produkti kimik për një kohë të gjatë. Për këto arsye rekomandohet një program i kombinuar si mëposhtë:

  • Respektoni një afat minimal prej 6 javësh nga mbarimi i sezonit deri në mbjelljen e sezonit të ri
  • Bëni solarizimin e tokës në periudhën midis dy mbjelljeve
  • Mbani pastër serën nga barërat e këqinj
  • Përpara se të mbillni instaloni kurthet me ferromone dhe shiritat ngjitës me ngjyrë të zezë të cilat ndihmojnë në monitorim dhe në uljen e popullatës. Hiqini ato 3 javë pas përfundimit të sezonit
  • Përdorni rrjetat anti-insekt
  • Hiqni nga sera dhe shkatërroni bimët e infektuara
  • Mbillni fidanë të pastër nga Tuta Absoluta
  • Përdorni insektet e dobishme
  • Përdorni insekticidet më efektive duke i përshtatur atome fazën e zhvillimit të Tuta Absoluta dhe bëni qarkullim të tyre
  • Bëni trajtimet me insekticide pasdite vonë, duke qenë se Tuta Absoluta është aktive gjatë natës

Data e publikimit: 01/02/2023


Lini një koment


Shpërndaj në rrjetet sociale:

Ndikimi i bujqësisë urbane në benefitet sociale

Si e mbështet komunitetin Bujqësia Urbane?

Lexo më shumë

NJOLLAT BAKTERIALE NË DOMATET E SERRËS (Pseudomonas Syringae pv tomato)

Mënyra e vetme e luftimit të kësaj sëmundje është parandalimi i saj

Lexo më shumë

VIRUSI TSWV NË PERIMET E SERËS

Virusi TSWV është një virus shumë i rrezikshëm dhe prezent në vendin tonë që prek kryesisht domaten dhe specin.

Lexo më shumë

Kanceri bakterial (Cmm) në domate

Kanceri Bakterial është një sëmundje shumë e rrezikshme e domates që shkaktohet nga Clavibakter Michiganensis (Cmm)

Lexo më shumë