FORMAT E KULTIVIMIT TEK DARDHA




Format e kultivimit që mund të aplikohen tek dardha janë:
A) Të detyruara ku përfshihen format:

  • spalierë/kordon (d.m.th. me shtrirje horizontale në sistemin mbështetës);
  • Palmetë.

B) Forma të lira ku përfshihen format:

  • piramidale (d.m.th. lihet një udhëheqës qendrore dhe vishet me kate);
  • Kupore me 3-4 degë skeletore dhe këto vishen me kate.

Stabilizimi (formimi) i formës kupore
Të gjitha format bimore që kanë si nënshartesa dardhën e egër dhe gorricën, këshillohet forma e lirë e kultivimit dhe kryesisht ajo në formë kupore
Për ndërtimin e formës kupore fillohet që në vitin e parë pas mbjelljes. Fidani i mbjellë pritet në lartësinë 50-60 cm nga sipërfaqja e tokës dhe lihen të zhvillohen 3-4 lastarë të cilat do të shërbejnë për degët skeletore.

Në vitin e dytë këto lastarë priten në gjatësinë 15-20 cm me synimin që të lihen të zhvillohen 3-4 sythe të cilat do të shërbejnë për formimin e degëzave sekondare (të dyta). Në vitin e tretë do të procedohet si në vitin e dytë dhe në vitin e katërt, krasitësi duhet të aplikoje krasitjen prodhuese. Për krijimin e formës kupore, krasitësi duhet të zgjedhe 3-4 degë skeletore të lidhura fort me trungun. Kjo bëhet me qëllim që pema ti rezistoje mirë erërave, peshës së frutave dhe përmirësimit në maksimumin të ajrimit dhe të ndriçimit diellor. Për të siguruar një drejtim sa më të mirë të degëve skeletore duhet të aplikohen sistemet lidhëse si kallama, spango, distancierë druri ose plastikë, etj. 

Stabilizimi i formës palmetë dhe kordon

  • Për kultivarët te shartuar në ftua apo në nënshartesa vegjetative, format më të mirë të kultivimit janë ato të detyruarat, palmetë dhe kordon.
  • Për formimin e formave palmetë apo kordon fidani i mbjellë në vitin e parë duhet të pritet në lartësinë 50 cm nga toka. Gjatë prerjes synohet te lihen 3-4 sythe të shëndoshë të cilët do të japin 3 - 4 lastarë dhe këto  do të jenë degët e para skeletore. Pasi lastarët sigurojnë një rritje te mjaftueshme (sapo kanë filluar pjekjen/drunjëzimin) ato shtrihen horizontalisht dhe lidhen nëpër telat në 90 gradë për rastin e kordonit dhe në këndin 60 gradë, me aksin vertikal, për rastin e formimit të palmetave. Lastari kryesor lihet të zhvillohet vertikalisht drejtë dhe lidhet në një kallam ose hu druri.
  • Në vitin e dytë udhëheqësi qendror pritet në lartësinë 40-50 cm nga kati i parë dhe lihen të zhvillohen edhe 3 lastarë të dytë nga të cilët 2 lastarë shtrihen për formimin e Kordonit apo të Palmetës te katit të dytë dhe një i tretë në mes lihet si udhëheqës kryesor për formimin e katit të tretë. E njëjta procedure aplikohet për formimin e kateve të tjera të formave të detyruara.
  • Distancat ndërmjet kateve të para dhe të dyta si për formën palmetë ashtu edhe për kordon, janë të barabarta. Duhet bërë kujdes që krahët e shtrira duhet të pincohen vazhdimisht me qëllim që të stimulohet dalja e lastarëve (degëzave) veshëse, të cilët do të shërbejnë si degët me sythat frutore.

Stabilizimi i formës piramidale me kate

Kjo formë bazohet në formimin e kateve të cilat vinë rreth e rrotull udhëheqësit qendror. Avantazhi i kësaj formë qëndron në faktin se katet vinë rreth e rrotull udhëheqësit qendror (ne 360 gradë) në formën e një suste dhe si e tillë  kjo mënyrë kultivimi siguron një shfrytëzim më të mirë te hapësirës si në gjerësi ashtu edhe në lartësi. Kjo formë kultivimi bën që prodhimi për njësi të sipërfaqes të jetë më i lartë se sa ato spalierë apo palmetë.

Kjo formë kultivimi mund të stabilizohet qysh në vitin e tretë dhe vazhdon edhe për disa vite të tjera deri sa bima të shkojë në lartësinë që fermeri kërkon ta kultivoje (zakonisht ne 3.4 - 3.5 m). Në vitin e parë pas mbjelljes fidani pritet në lartësinë 45-50 cm nga toka. Gjatë stinës së pranverës dhe verës, midis lastarëve që shpërthejnë, zgjidhen 3 - 4  më të fuqishmit dhe që kanë dalë në kënd më të përshtatshëm me aksin kryesor të bimës. Këto do të shërbejnë edhe si degët skeletore të katit të parë. Për të rregulluar këndin e vendosjes se këtyre lastarëve, në ndihmë vine vendosja e kallamave/shkopinjve të cilat rregullojnë hapësirat e vendosjes së tyre. 

Bëhet kujdes të lihet një lastar vertikalisht drejtë, me qëllim që të shërbejnë si degë udhëheqëse. Ky lastarë do të jetë më i fuqishëm se lastarët anësorë, të cilët do të shërbejnë si degë skeletore, me qëllim që ajo të siguroje jo vetëm rritjen në lartësi, por edhe të siguroje formimin e degëve të tjera skeletore/kateve në të ardhmen.

Në krasitjen dimërore (vitin e II) bëhet prerja e udhëheqësit në lartësinë 40 cm me qëllim që gjatë stinës së pranverës dhe verës të dalin lastarë të tjerë, të cilët shërbejnë për formimin e katit të dytë. Lastarët e tjerë anësore priten ne 2/3 e gjatësisë me qëllim që të stimulohet dalja e lastarëve veshës të cilat shërbejnë si degëza frutore. Në vitin e tretë aplikohet po kjo mënyre si në vitin e dytë dhe kështu bima hyn në formën e kultivimit piramidale me kate. Kjo mënyre aplikohet edhe për disa vite të tjera, derisa bima te marri formën e dëshiruar (afërsisht 3.4-3.5 m lartësi dhe 1.8-2 m gjerësi). Siç vërehet në skemë, nuk është shumë e rëndësishme nëse bimët ndërmjet tyre në rresht takohen njëra me tjetrën. Mjafton që gjatë krasitjeve te eliminohen/priten degëzat që hynë tek kurora e njëra tjetrës.

Klikoni këtu nëse dëshironi të dini më shumë për Krasitjen tek dardha

Data e publikimit: 08/03/2023


Lini një koment


Shpërndaj në rrjetet sociale:

Vjelja e prodhimit tek dardha

Vjelja e dardhëve është pak më ndryshe nga shumica e frutave të tjera, pasi ato duhet të vilen para se të piqen. Nëse piqen në pemë, ato piqen nga brenda jashtë, kështu që pjesa e brendshme bëhet e qulltë (shumë e butë) para se të piqet zona e jashtme. Në  këto raste ato dëmtohen lehtë dhe nuk i rezistojnë transportit.

Lexo më shumë

SHËRBIMET AGROTEKNIKE TEK DARDHA

Nga niveli i shërbimeve agroteknike varet koha e hyrjes në prodhim, jetëgjatësia e pemishtes (dardhave), koha e shfrytëzimit, prodhueshmëria e pemishtes së dardhave, cilësia e prodhimit si dhe kostoja e prodhimit.

Lexo më shumë

KRASITJA PRODHUESE TEK DARDHA

Është operacioni që kryhet në pemë pas hyrjes së saj në prodhim.

Lexo më shumë

TEKNOLOGJIA E NGRITJES SË PEMTORES SË DARDHËS

Ngritja e pemëtoreve të reja është një investim me vlera të mëdha dhe gabimi më i vogël në fillim është me kosto të lartë dhe i pa korrigjueshëm më vonë.

Lexo më shumë