Kontrolli i dëmtuesve kryesorë në agrume




Përse duhen kontrolluar insektet në agrumishte? 
Dëmtuesit insekte shkaktojnë humbje prodhimi nga ku nevojitet kontrolli i tyre. 

  • Breshkëza e kuqe Shkakton dëm të madh në agrume
  • Insektet mbulojnë gjethet (në dy anët), degëzat me frutat; rrallë gjenden insekte në degë të trasha. 
  • Gjethet zverdhen në vendin ku ngulet insekti dhe kur këta të fundit janë me shumicë, në përgjithësi zverdhen dhe bien. 
  • Frutat e prekur përdridhen, kanë pak lëng dhe janë të varfër në lëndë ushqimore. Shpesh ndodh që dëmtohet krejt prodhimi dhe bima thahet. 
  •   Insekti ka 4 brezni.

 Pambukorja

  • Larvat veshin më shumë degët e holla e të trasha si dhe gjethet, sidomos në anët e poshtme të tyre. 
  • Thithin lëngun ushqimor të bimës dhe nxjerrin lëndët sheqërore që ndihmojnë zhvillimin e sëmundjes së tymosjes. 
  • Gjethet zverdhen, bien, bimët e prekura dobësohen. 
  • Ka tre brezni në vit.

Breshkëza në formë presje 

  • Njihet lehtë nga mbulesa dyllore e femrës së rritur, e zgjatur në formë presje. 
  • Insekti vendoset mbi degë, gjethe e fruta duke thithur lëngjet ushqimore nga qelizat e bimës. 
  • Ka tre brezni në vit. 

Breshkëza e bardhë

  • Si pasojë e thithjes së lëngut, gjethet e frutat dobësohen dhe bien, ndërsa kur prekja është e rëndë, shkaktohet tharja e krejt bimës.
  • Gjatë vitit jep 3-4 brezni

Breshkëza e butë (luspore) 

  • Sipërfaqja e mbulesës është dyllore dhe ka një pamje në formë rrjete. 
  • Duke thithur lëngun shkakton zverdhjen e gjetheve, dobësimin e drurëve dhe si rrjedhim dëmton prodhimin dhe cilësinë e tyre. 
  • Ndihmon njëkohësisht edhe në prekjen nga tymosja. 
  • Ka deri në tre brezni në vit.

Breshkëza dyllore

  • Dëmton me anën e thithjes degët, filizat, gjethet, ndërsa tek pemët e reja edhe trungjet. 
  • Përveç dëmit direkt ato shkaktojnë edhe dëme indirekte, pasi me sekrecionet e lëngëshme sheqerore që nxjerrin, zhvillohet tymthi i cili pengon funksionimin normal të proçesit të përvetimit dhe të shpërvetimit. 
  • Breshkëza dyllore e agrumeve është mjaft e qëndrueshme ndaj ngricave. 
  • Ngricat e dimrit nuk mund të ndihmojnë shumë në uljen e numrit të këtij dëmtuesi.
  • Ka vetëm një brezni në vit. 

Masat e kontrollit e breshkëzave

  • Të mospërdoren me tepricë plehrat azotike.
  • Të realizohen krasitje ku garanton një ajrim të mirë të kurorës.
  • Të shmangen mbjelljet në distanca të afërta.
  • Ndërhyrjet kimike:

Të përdoren vajra minerale të lehtë: Pyriproxifen, Buprofezin.

KUJDES! Të ndërhyhet vetëm një herë me Pyriproxifen në prani të larvave të para dhe infeksioneve të rënda.

Morrat (Toxoptera aurantii Foscc.)

  • Prekin gjethet e reja, lastarët dhe kokrrat e porsaformuara të agrumeve.
  • Gjethet zverdhen e përdridhen, lastarët shtrembërohen, ndërsa kokrrat bien ose nuk zhvillohen mirë. 
  • Morri i agrumeve prodhon shumë ekskremente të lëngëshme të sheqëruara (melasë) me të cilat ushqehen mizat, milingonat dhe insektet e tjera.
  • Agrumet preken shpesh herë edhe nga specie të tjerë të morrave si: Aphis gossypi dhe Aphis medicaginis.

Krehëbardha (Dialeurodes citri)

  • Infekton pjesën e poshtme të gjetheve duke i mbuluar me koloni.
  • Prodhojnë melate që mbulohet nga tymthi.
  • Bimët vyshken, gjethet rrëzohen dhe frutat e mbuluar nga melata pësojnë zhvlerësim tregtar.

Masat e kontrollit

  • Racionalizimi i ujitjeve.
  • Me shfaqjen e individëve të rinj të ndërhyhet më vajra minerale të lehtë.

Tenja

  •  Larvat dëmtojnë lulet dhe në këtë mënyrë pengojnë formimin e frutave.
  • Ka tri brezni në vit. 
  • Dy breznitë e fundit dëmtojnë frutat e agrumeve. Preferon më tepër limonin dhe qitron.
  •  

Masat e kontrollit

  • Monitorimi i insekteve:
  • Me gracka , 
  • Me ferromone në agrumishte
  • Pas kapjeve të para në ferromone ndërhyhet me Bacillus thuringiensis.

KUJDES! Ndërhyrje me preparate kimike vetëm në infeksione shumë të rënda.

Merimanga e argjendë

  • Merimanga, duke thithur lëngun e bimës i zbraz qelizat e agrumeve të dëmtuara
  • Në frutat e mandarinës lëkura merr ngjyrë të murrme ndryshku. 
  • Në frutat e portokallit ngjyrë ndryshku të errët në të kuqe. 
  • Frutat e limonit të prekur në fillim kanë njolla të përhime me shkëlqim të argjendë, kurse më vonë marrin ngjyrë të murrme.
  • Në gjethet e reja të prekura humbet shtresa e dyllit dhe gjatë damarëve në faqen e poshtme të llapës shfaqet ngjyrë e murrme, ndërsa kur prekja është e përgjithëshme krejt llapa e gjethes merr ngjyrë të murrme. 
  • Degët e dëmtuara marrin ngjyrë ndryshku të errët. 

Akari

  • Në bimët e prekura shkakton deformime të ndryshme duke filluar nga sythet, filizat, gjethet, lulet dhe deri tek frutat. 
  • Sythat e prekur humbasin vitalitetin dhe në vend të tyre zhvillohen sythat rezervë, por që më vonë edhe këto preken. 
  • Ky proces vazhdon disa herë dhe në këtë mënyrë pak nga pak formohet një grumbull i parregullt sythash të shkatërruar.
  • Filizat e prekur kanë ndërnyje të shkurtra, ndërsa zhvillimi i mëtejshëm i sythave rezerve jep një vegjetacion që ka pamjen e një shkurreje. 
  • Gjethet janë të përdredhura në formë turjele.
  • Lulet e porsaçelura kanë pamje jo normale. 
  • Frutat janë të shtypura dhe shpesh herë janë shumë më të mëdha se sa ato normale

Frutat e agrumeve në kushte të tilla rrallë piqen dhe rrëzohen para kohe (kur janë akoma të vogla). 

Merimanga e kuqe

  • Mbi gjethet e prekura në fillim shkaktohen njolla të verdha, të cilat më vonë zgjerohen dhe marrin një ngjyrë të kuqe që është shumë karakteristike. 
  • Gjethet e prekura mbështillen, thahen dhe bien para kohe, si pasojë bima nuk përveton mirë, dobësohet, pakësohet prodhimi i luleve dhe i frutave.
  • Dëmet më të mëdha ndodhin kur vera është e nxehtë dhe e thatë. 

Masat e kontrollit të këpushave

  • Shumica e insekteve të dobishme mund të kontrollojnë mbajtjen e një ekuilibri natyror. 
  • Duhet të jemi shumë të kujdesshëm në përdorimin ë insekticideve e akaricideve.
  • Në rast nevoje të përdoren vajra minerale të lehta.

Data e publikimit: 15/02/2023


Lini një koment


Shpërndaj në rrjetet sociale:

Cili është mekanizmi i veprimit të rregullatorëve, si i ndajmë ato dhe ku përdoren?

Bazuar në mekanizmin e veprimit ndahen:

Lexo më shumë

Nematodat e agrumeve dhe menaxhimi i tyre

Përse duhen evidentuar prezencat e nematodave në agrume?

Lexo më shumë

KONTROLLI I MALSEKOS NË AGRUME

Cilat janë shenjat kryesore të kësaj sëmundje?

Lexo më shumë

KRASITJA NË AGRUME

Si ndikon krasitja në agrume?

Lexo më shumë