Cila është struktura varietore e rekomanduar?
Kultivarët dhe hibridet e çikores më të përshtatshme për kultivim tek ne janë:

• Në grupin e çikoreve për prodhim gjethe, tipi Italian (Cichorium intybus L, var. Foliosum Bischoff) 
  *Çikore për prodhim gjethor të gjelbra, ku bëjnë pjesë kultivarë për konsum të freskët, të cilët vilen kur kanë arritur formën dhe ngjyrën tipike të kultivarit. Më të përhapura janë: “Spadona F1”, “Zucherhut”, “Milano F1”, etj
  *Çikore për prodhim gjethesh me ngjyra të ndryshme. Më të përhapura janë: “Wildfire F1”, “Indigo F1”, “Beacon F1”, “Rubelo F1”, “Alouette F1”, “Livrette F1”, “Vulcano F1”, “Carmen F1”, “Omega F1” etj.
  *Çikore për prodhim gjethe e kërcej, njihen me emrin “Katalonja”
• Në grupin e çikoreve për prodhim frutrrënjorësh (Cichorium intybus indivia L, var sativus Bischoff).
  *Çikore për prodhim frutrrënjore, për kafe, por edhe për gatim bashkë me gjethet. Më të përhapura janë; “Wixor F1”, “Rexor F1”, “Luxor F1”, etj.
  *Çikore për prodhimin e lastarëve të etioluar, tipi “Witloof”. Më të përhapur janë: “Rumba F1”, “Flash F1”,  “Turbo F1”, “Bea F1”, “Salsa F1”, “Jaz F1”, “Carolus F1”, “Laser F1”, “Totem F1”, etj.

REKOMANDIM! FERMERI QË VENDOS TË MBJELLË ÇIKORE, DUHET TË KETË PARASYSH KËTA VEÇORI TË SAJ:

• Temperaturat (0-2°C) mund të shkaktojnë dëmtimin e masës gjethore, duke u dhënë atyre pamjen e “gjetheve të ziera” e duke dëmtuar prodhimin.
• Kërkesat ujore janë të larta, prandaj dhe është e nevojshme të sigurohen kushte të mira lagështije gjatë gjithë fazave të rritjes dhe zhvillimit të bimëve.
• Në varësi të karakteristikave të kultivarëve, zonës dhe periudhës së kultivimit, periudha bimore zgjat 120-180 ditë.
• Ngastra e çikores mbahet në mënyrë të qëndrueshme me lagështi dhe e pastër nga barërat e këqija.
• Vjelja e gjetheve bëhet disa herë me prerje të tyre. Mbas çdo prerje rivegjeton shumë shpejt, në qoftë se ujiten dhe lagen, në mënyrë të rregullt.
• Mbas disa korrjeve, mbasi gjethet bëhen të forta, të ngurta dhe me push, është mirë të kryhet një mbjellje e re.

Cila është Teknologjia e Kultivimit të Çikores ?
Mbjellja e çikores realizohet nëpërmjet mbjelljes së farës drejtpësëdrejt në tokë, ose me anë të fidanëve të mbjellë në farishte, duke synuar të sigurohet një densitet i përshtatshëm në përputhje me kërkesat e kultivarit dhe ciklit kultural.

1. Për prodhim gjethe.

• Çikore për prodhim gjethe të gjelbra.
  Në kultivarët për prodhim gjethesh të tipit rozetë, mbjellja bëhet me farë drejpërsëdrejt në tokë, me rreshta. Mbjellja bëhet në mënyrë të vargëzuar, duar-duar, çdo muaj, për çikoren për gjethe që kositet, ndërsa për çikoren me gjethe tip rozetë mbjellja bëhet kur temperatura e tokës stabilizohet 10°C. Mbas mbjelljes së farës, toka mbulohet me një shtresë dheu, në rast të mbjelljes me dorë e në mungesë të makinës mbjellëse.
• Çikore për prodhim gjethe të ngjyrosura.
  Mbjellja realizohet me krahë ose me makinë mbjellëse. Sasia e farës së nevojshme është 200-300 g/dynym. Thellësia e hedhjes së farës 1 mm. Periudha bimore, e nevojshme për të marrë prodhim është 120-150 ditë.
  Për çikoren “Alouette F1”, etj, përdoret mbjellja me fidanë, e cila lejon një zgjedhje të mirë të bimëve në farishte si dhe siguron njëtrajtshmërinë e bimëve të mbjella.
  Mbjellja e farishtes bëhet duke filluar nga muaji mars, deri në gusht. Duke përdorur kultivarë të përshtatshëm për çdo muaj, prodhimi është i gatshëm duke filluar nga muaji qershor e deri në vjeshtën e vonë.
• Çikorja për prodhim gjethesh dhe kërcenj.
  Mbjellja e çikores së këtij grupi realizohet si me hedhjen e farës drejtpërsëdrejt në tokë, ashtu dhe dhe në përgatitjen e fidanëve në fidanishte gjatë muajit gusht. Periudha bimore, në varësi të periudhës së mbjelljes, për të marrë prodhim, zgjat 120-180 ditë.

2. Për prodhim frutrrënjorësh.
Kultivohen duke u mbjellë drejtpërsëdrejt me farë në tokë. Ky grup çikoreje trajtohet si perime për konsum dimëror.

Cilët afate mbjelljeje rekomandohen në fushë?
Mbjellja realizohet në pranverë, ndërsa prodhimi merret gjatë pranverë-verës. Kur mbjellja kryhet në verë, prodhimi merret gjatë periudhës vjeshtë-dimër.

Sa duhet të jenë distancat e mbjelljes?
Në kultivarët për prodhim gjethesh të tipit rozetë, mbjellja bëhet me rreshta 30-40 cm larg njëri tjetrit dhe 20 cm midis bimëve në rresht, duke përdorur 3-4 gr/m² farë. Largësitë e mbjelljes në fushë të çikores për prodhim gjethesh të ngjyrosura midis rreshtave 30-40 cm, ndërsa e bimëve në rresht 15-20 cm, duke siguruar rreth 10 mijë bimë/ha. Sasia e farës së nevojshme është 200-300 gr/dynym. Për çikoren për prodhim gjethesh dhe kërcenj, bimët mbillen në largësi 40-50 cm midis rreshtave dhe midis bimëve në rresht, 20-30 cm, duke siguruar 8-9 mijë bimë/dynym.

Çfarë shërbimesh agroteknike kryhen për çikoren në fushë?
Shërbimet agroteknike më të rëndësishme për çikoren janë:

• Plehërimi plotësues i bimëve.
• Ujitjet. Ngastra e çikores mbahet në mënyrë të qëndrueshme me lagështi dhe e pastër nga barërat e këqija.
• Çikorja gjatë gjithë periudhës së kultivimit, kërkon lagështi të njëjtë në tokë. Në fazat e para të periudhës bimore nevojat për ujë janë më të pakta, më tej kërkesat janë më të mëdha. Më të mira e cilësore janë ujitjet në formë shiu, të cilat krijojnë mikroklimë më të përshtatshme për rritjen dhe zhvillimin e bimëve. Gjatë ujitjeve tregohet kujdes, që në ngastër të mos krijohen pellgje e vatra ujëmbajtëse, ndërsa gjatë vjeshtës dhe dimrit kujdesi tregohet për mbajtjen në gadishmëri të sistemit të kullimit.
• Mbajtja e tokës të shkrifëruar, në mënyrë që të sigurohet ajrim i plotë i saj për zhvillimin normal të sistemit rrënjor dhe për përvetësim sa më të mirë të lëndëve ushqyese. Një masë e tillë është e domosdoshme për të shmangur mundësitë e prekjes së bimëve nga sëmundjet që prekin sistemin rrënjor. Shkrifërimi realizohet me prashitje dhe kultivime të mekanizuara. Një veprim i tillë ndikon edhe në luftën kundër barërave të këqija.
• Luftimi i barërave të këqija, i sëmundjeve dhe dëmtuesve

CILAT JANË SËMUNDJET DHE DËMTUESIT E ÇIKORES NË FUSHË TË HAPUR
Bimët e çikores janë të ndjeshme ndaj sëmundjeve kërpudhore dhe bakteriale. Në kushte të përshtatshme kultivimi, çikoret preken shumë më pak nga sëmundjet dëmprurëse.

Pse përbëjnë problem sëmundjet dhe dëmtuesit?

• Shkaktojnë ulje të ndjeshme të prodhimit.
• Ulet vlera tregtare.
• Ulen të ardhurat për njësi prodhimi

Një nga sëmundjet kryesore kërpudhore që prek bimët e çikores është antraknoza. Kjo sëmundje paraqitet si njolla të thata në gjethe që zhvillohen në nekrozë. 

Sëmundje tjetër kërpudhore që dëmton çikoren është myku, ku gjethet marrin një strukturë letre me myk të bardhë.

Fuzarioza dhe septorioza paraqitet si njolla klorotike në gjethet e pjekura të bimëve janë dy sëmundje të zakonshme kërpudhore të çikores. Të dyja zhvillohen në kushte lagështie. 

Kalbja e butë bakteriale shfaqet në kushte të ngrohta dhe të lagështa. Ata zakonisht hyjnë në bimë përmes plagëve. Fatkeqësisht, asnjë trajtim kimik nuk e lufton kalbëzimin e butë bakterial. Qarkullimi bujqësor dhe sigurimi që toka të ketë kullim të shkëlqyeshëm mund të ndihmojë. 

Afidet - Afidet janë dëmtues të vegjël thithës, të cilët shpesh gjenden duke u ushqyer në një numër të madh në pjesën e poshtme të gjetheve të çikores, të cilat përfundimisht bëhen të rrudhura dhe të dredhura. Nëse nuk kontrollohen, afidet përfundimisht mund të dobësojnë dhe shkatërrojnë bimët. Një infektim i lehtë i afideve shpesh mund të hiqet nga një shpërthim i fortë uji.Spërkatjet me insekticid ester fosfori janë efektive.

Krimbat e lakrës janë vemje të gjelbra të çelëta me vija të bardha përgjatë anëve të trupave të tyre. Dëmtuesit identifikohen lehtësisht. Zënë vend kryesisht poshtë gjetheve të çikores dhe bëjnë vrima në gjethe. Dëmtimi mund të jetë i konsiderueshëm. Luftohen mire me estere fosfori.

Tripset janë insekte të imëta dhe të ngushta që thithin lëngjet e ëmbla nga gjethet e bimëve të çikores. Ndërsa ushqehen, ata lënë njolla ose vija të argjendta dhe gjethe të shtrembëruar, dhe mund të dobësojnë ndjeshëm një bimë nëse nuk trajtohet. Tripset gjithashtu mund të transmetojnë viruse të dëmshme bimore.

Ashtu si afidet, tripset trajtohen insekticid estere fosfori.

Minatorë gjethesh Minatorët e gjetheve dallohen lehtësisht nga gjurmët e holla, të bardha dhe njollat që ata lënë në gjethet e çikores. Një infektim serioz mund të shkaktojë rënien e gjetheve nga bima.

Minatorët e gjetheve janë të vështira për t'u kontrolluar sepse për pjesën më të madhe të jetës së tyre dëmtuesit e vegjël mbrohen nga gjethet. Shmangni pesticidet sepse toksinat do të vrasin insektet e dobishme që i mbajnë këto dëmtues të kontrolluar. Merrni parasysh që grerëzat parazitare dhe insekte të tjera që ushqehen me minatorët e gjetheve.

Parandalimi i sëmundjeve dhe dëmtuesve të çikores
Për të shmangur shfaqjen e sëmundjeve dhe dëmtuesve, si dhe për të patur prodhim sa më pastër të çikoreve duke eleminuar ose minimizuar përdorimin e preparateve kimike, rekomandohen masat e mëposhtme parandaluese:

1. Zbatoni teknika të mira kultivimi, ushqim të ballancuar, heqjen e barërave të këqija.
2. Kontrolloni sëmundjet e shfaqura në kohën e duhur dhe hiqni bimët e dëmtuara në mënyrë që të mos infektoni bimët e tjera.
3. Zbatoni qarkullimin bujqësor.
4. Zgjidhni varietete rezistente ndaj sëmundjeve për mbjellje.
5. Rrallimi i bimëve në mënyrë që bimët të mos hijezojnë njëra-tjetrën.

Për sa i përket luftës kimike, duhet të bëhet me kujdes dhe të ngelet si masa e fundit në radhë.

VJELJA, DHE RUAJTJA E PRODHIMIT TË ÇIKORES
Bimët e çikores vilen kur ka kaluar vjeshta, kur bimët kanë arritur përmasat tipike të kultivarit. Shkulen bimët së bashku me gjithë sistemin rrënjor të tyre, pastrohen nga gjethet e jashtme, bashkohen në tufa dhe pastaj vendosen në grumbuj në lartësi 1 m, me gjethe të vendosura në drejtim jashtë dhe rrënjët nga brenda. Ky grumbull mbulohet me kashtë dhe material plastik me ngjyrë të zezë.

Mbas 2-3 javëve, bëhet i mundur etiolimi i zemrës së rozetës. Çikoret për prodhim gjethor vilen, kur gjethet kanë arritur 10-15 cm dhe për çdo korrje merren 30-50 kv/ha (3-4 kositje). Çikoret e tipit “Katalonja” japin 300-350 kv/ha. Çikoret, që kultivohen për prodhim rozete vilen kur rozeta ka arritur peshën 0.2-0.3 kg, duke marrë një rendiment 30-40 kv/dyn. Prodhimi i çikoreve të kuqe varion nga 4-12 kv/dyn.

Ruajtja e çikores bëhet për një periudhë të shkurtër, 1-2 javë, në mjedise me klimë të kontrolluar, në temperaturën rreth 3°C dhe lagështi relative të ajrit në mjedisin e ruajtjes 90-95%.