Kontrolli i tenjës së ullirit dhe monitorimi i saj me ferromone

Në mbrojtjen korrekte ndaj parazitëve të ullirit nuk mund të bëhet pa patur njohuri të mira mbi biologjinë e parazitit, sjelljen e tyre me qëllim që të vendoset me saktësi nevoja për ndërhyrje dhe marrjen e masave të kontrollit.

Pse duhet mbrojtur nga tenja e ullirit?

• Humbet prodhimin si rezultat i dëmit nga larva,
• Dëmtohet lulja nga larvat e breznisë antofage,
• Dëmtohet fruti i ullirit nga larvat karpofage,
• Dëmtohen gjethet nga larvat e gjinisë fitofage.

Tenja e ullirit është një dëmtues  që shkakton dëme të konsiderueshme në kulturën e ullirit.
Insekti i rritur është një flutur e vogël me gjatësi 5-6.5 mm dhe me hapjen e
krahëve me një gjerësi 12-15 mm, ngjyrë gri me reflekse të argjendta dhe me disa
njolla të zeza mbi krahët e sipërm.

Veza është e vogël rreth gjysëm milimetri me formë të sheshtë. Ngjyra në fillim është e bardhë, më vonë zverdhet duke marrë së fundi një ngjyrë kafe, e cila tregon praninë e larvës në brendësi të saj.

Larva,  e porsa çelur ka një gjatësi 0.6 mm me një ngyrë kafe të hapur. Larva e
rritur ka gjatësi 7- 8 mm. Mbi larvën me ngjyrë kafe të hapur evidentohet koka me një
ngjyrë më të errët si dhe 2 shirita me ngjyrë ulliri në pjesën dorsale si dhe 2 shirita të
verdhë në pjesën anësore të trupit.

Krizalida Ajo ka gjatësi 5 mm me ngjyrë kafe dhe gjëndet e mbështjellur brenda një mëshikëze me ngjyre gri.

Cili është aktiviteti biologjik i tenjës së ullirit në kushtet e vendit tonë?

• Insektet e rritura, fluturat nuk janë dëmtues direkt,pasi ato ushqehen vetëm me substancë sheqerore,
• Breznia filofage zhvillohet në gjethe e dëmton në gjethe,
• Breznia antofage zhvillohet mbi lule e dëmton lulen,
• Breznia karpofage zhvillohet në fruta e dëmton frutat.
• Insektet e rritura fluturojnë zakonisht pas perëndimit të diellit dhe kanë nevojë për një temperaturë mbi 12-13oC për të qenë aktive.
• 2-3 ditë pas kopulimit fillon vezëvendosja të cilat çelin pas 6-8 ditësh.

Vezët vendosen zakonisht mbi gjethe, lule dhe fruta në varësi të breznisë. Më të preferuarat janë lulet.

• Zhvillimi larvar kalon në 5 stade.
• Larvat ushqehen me organe të ndryshme vegjetative në varësi të breznisë që i përkasin.
• Në vitet të veçanta kur ka një mungesë të luleve, si rrjedhojë edhe të frutave, tenja mund të zhvillojë të tre breznitë duke u ushqyer vetëm me gjethe.
• Larvat e breznisë antofage depërtojnë në boçet e luleve duke i ngrënë ato nga brënda, në vazhdim ato endin disa fije duke u bashkuar së bashku shumë boçe dhe duke ndërtuar kështu një vend për tu krizaliduar (pupë).
• Larvat e breznisë karpofage depërtojnë menjëherë në frutin e ullirit, sapo dalin nga veza dhe arrijnë bërthokolën përpara se ajo të fillojë drunjëzimin duke u zhvilluar në këtë mënyrë krejtësisht nga ngrënia e pjesës së brendëshme të bërthamës.
• Gjatë gushtit dhe shtatorit larvat e moshës së fundit dalin nga fruti duke hapur një vrimë në afërsi të bishtit për tu krizaliduar në pemë ose në tokë.
• Si rrjedhojë e daljes së larvave, ullinjtë rrëzohen.

Larvat e breznisë filofage depërtojnë në indet gjethore duke bërë një galeri gjithnjë e më të gjërë, në forma të ndryshme, kjo në vartësi të stadeve larvare.

Çfarë organi të bimës dëmton tenja e ullirit?
Tenja e ullirit dëmton:

Klikoni këtu nëse dëshironi të dini më shumë mbi Sistemin e kontrollit të tenjës së ullirit